การวิเคราะห์รายการค้า?

รายการค้า หมายถึง การดำเนินงานทางการค้าที่ทำให้เกิดการโอนเงินหรือสิ่งของมีค่าเป็นเงิน ระหว่างกิจการค้ากับบุคคลภายนอก เช่น ซื้อสินค้าเป็นเงินสด ซื้อสินค้าเป็นเงินเชื่อ นำเงินสดมาลงทุน เป็นต้น ในการดำเนินธุรกิจมักจะมีรายการค้าและเหตุการณ์ต่างๆ เกิดขึ้นตลอดเวลา รายการค้าที่เกิดขึ้นจะมีผลทำให้สินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของเปลี่ยนแปลงไปในทิศทางเพิ่มขึ้นหรือลดลง และเมื่อวิเคราะห์รายการค้าได้ถูกต้องเรียบร้อยแล้ว ถึงจะนำไปบันทึกลงสมุดบัญชีต่างๆ

หลักในการวิเคราะห์รายการค้าเบื้องต้น 5 ประการ ได้แก่ สินทรัพย์เพิ่ม ส่วนของเจ้าของเพิ่ม สินทรัพย์ลด ส่วนของเจ้าของลด สินทรัพย์อย่างหนึ่งเพิ่ม สินทรัพย์อีกอย่างหนึ่งลด สินทรัพย์เพิ่ม หนี้สินเพิ่ม สินทรัพย์ลด หนี้สินลด การเพิ่มขึ้นและลดลงของสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของจะมีผลทำให้สมการบัญชีมีการเปลี่ยนแปลง แต่สภาพความสมดุลของสมการบัญชียังคงไม่เปลี่ยนแปลง

เนื่องจาการวิเคราะห์รายการค้าแต่ละรายการจะต้องคำนึงถึงผลกระทบอย่างน้อย 2 ด้านเสมอ รายการค้าที่เกิดขึ้นจะนำไปบันทึกบัญชีในประเภทสินทรัพย์ หนี้สิน และส่วนของเจ้าของ ลักษณะของบัญชีคู่จะแบ่งออกเป็น 2 ด้าน คือ ด้านซ้ายของบัญชี เรียกว่า ด้านเดบิต (Dr.) ด้านซ้ายของบัญชี เรียกว่า ด้านเครดิต (Cr.)

1.การบันทึกบัญชีประเภทสินทรัพย์ สินทรัพย์เพิ่ม บันทึกบัญชี ด้านเดบิต (Dr.) สินทรัพย์ลด บันทึกบัญชี ด้านเครดิต (Cr.)

2.การบันทึกบัญชีประเภทหนี้สิน หนี้สินเพิ่ม บันทึกบัญชี ด้านเครดิต (Cr.) หนี้สินลด บันทึกบัญชีด้านเดบิต (Dr.)

3.การบันทึกบัญชีประเภทส่วนของเจ้าของ (ทุน) ส่วนของเจ้าของ (ทุน) เพิ่ม บันทึกบัญชี ด้านเครดิต (Cr.) ส่วนของเจ้าของ (ทุน) ลด บันทึกบัญชีด้านเดบิต (Dr.)

การวิเคราะห์รายการค้าเป็นจุดเริ่มต้นของวงจรบัญชี เป็นขั้นตอนเริ่มแรกของการจัดทำบัญชี ซึ่งเป็นขั้นตอนที่สำคัญมาก เพราะหากวิเคราะห์รายการค้าผิด ก็จะทำให้ขั้นตอนต่อ ๆ ไป เช่น การบันทึกบัญชีในสมุดรายวัน การผ่านบัญชีไปสมุดบัญชีแยกประเภท ตลอดจนถึงการจัดทำงบการเงินผิดไปด้วย

งบการเงินซึ่งเป็นแหล่งข้อมูลทางการบัญชีที่ผู้สนใจจะเอาไปใช้ประโยชน์ในการตัดสินใจต่าง ๆ หากมีความผิดพลาดแล้วจะทำให้ผู้ใช้ข้อมูลทางการบัญชีนั้นตัดสินใจผิดพลาดด้วย ดังนั้นถึงแม้ว่าการวิเคราะห์รายการค้าจะเป็นเพียงแค่ขั้นเริ่มต้นของการทำบัญชี แต่เราก็ควรให้ความสนใจและทำความเข้าใจให้ถูกต้อง โดยก่อนที่จะวิเคราะห์รายการค้านั้น เราจะต้องมาทำความรู้จักกับรายการค้าเสียก่อนว่าคืออะไร

รายการค้า (Business Transaction)
รายการค้า คือ เหตุการณ์หรือสภาพทางเศรษฐกิจที่มีผลกระทบต่อฐานะทางการเงิน หรือต่อผลการดำเนินงานของกิจการ ที่ทำให้ฐานะทางการเงินของกิจการหรือผลการดำเนินงานของกิจการเปลี่ยนแปลงไป เช่น การซื้อที่ดินของกิจการที่ทำให้ฐานะทางการเงินของกิจการเปลี่ยนแปลงไป หรือ การจ่ายเงินเดือนพนักงานที่ทำให้ผลการดำเนินงานของกิจการเปลี่ยนแปลงไป เป็นต้น

การที่บริษัทจัดอันดับความน่าเชื่อถือลดระดับความน่าเชื่อถือของกิจการไม่ถือว่าเป็นรายการค้าเพราะไม่ได้ทำให้ฐานะทางการเงินของกิจการเปลี่ยนแปลงไป ทำให้ความน่าเชื่อถือของกิจการเปลี่ยนแปลงไปเท่านั้น แต่หากรัฐบาลประกาศลดค่าเงินบาท และกิจการมีหนี้สินเป็นสกุลเงินต่างประเทศ เหตุการณ์นี้ก็จะถือว่าเป็นรายการค้าเพราะทำให้หนี้สินซึ่งแสดงให้เห็นถึงฐานะทางการเงินของกิจการเปลี่ยนแปลงไป