ทุน/ส่วนของผู้ถือหุ้น
ในทางปฏิบัติ บริษัทมหาชนจำกัด อาจแยกส่วนเกินหรือส่วนต่ำกว่าทุนจากการออกหุ้นสามัญไม่ได้ โดยเฉพาะกรณีที่มีการซื้อหุ้น (Treasury Stock) จะปฏิบัติอย่างไร
กรณีที่มีการซื้อหุ้นสามัญคืนนั้น หากสิ่งตอบแทนที่ได้รับจากการจำหน่ายหุ้นสามัญซื้อคืนนั้น สูงกว่าราคาทุนถัวเฉลี่ยของหุ้นสามัญซื้อคืนให้รับรู้ผลต่างดังกล่าวเป็น บัญชีส่วนเกินทุนหุ้นซื้อคืนจากการจำหน่ายหุ้นสามัญโดยแสดงเป็นรายการหนึ่ง ภายใต้ส่วนเกิน(ส่วนต่ำกว่า)ทุนในส่วนของผู้ถือหุ้น
ทุนหรือส่วนของผู้ถือหุ้น (Equity) เป็นหนึ่งในส่วนสำคัญของโครงสร้างทางการเงินของบริษัทหรือธุรกิจ มันแสดงถึงความเป็นเจ้าของและสิทธิในทรัพย์สินของบริษัทหรือธุรกิจนั้นๆ โดยส่วนใหญ่ถูกแบ่งออกเป็นส่วนของผู้ถือหุ้นที่เป็นเจ้าของบริษัทหรือธุรกิจนั้น ๆ และส่วนของทุนที่สร้างจากกิจกรรมธุรกิจ เช่น กำไรสะสม
ทุนหรือส่วนของผู้ถือหุ้นมักแบ่งออกเป็นส่วนย่อย ๆ ตามลักษณะของการลงทุนและกิจกรรมของบริษัท โดยส่วนหลักประกอบด้วย
- ทุนจดทะเบียน (Registered Capital) จำนวนทุนที่บริษัทได้ลงทะเบียนเป็นทุนหุ้นในสมาชิก หรือจำนวนเงินที่ผู้ก่อตั้งหรือผู้ถือหุ้นต้องลงทุนเพื่อจดทะเบียนบริษัท
- ทุนจดทะเบียนที่ชำระแล้ว (Paid-up Capital) จำนวนทุนจากทุนจดทะเบียนที่ได้รับการชำระแล้วโดยผู้ถือหุ้น หรือจำนวนเงินที่ถูกลงทุนจริงในธุรกิจ
- ส่วนที่ถือหุ้นของผู้สร้างบริษัท (Founder’s Equity) ส่วนทุนที่ถูกลงทุนโดยผู้ก่อตั้งบริษัท โดยส่วนนี้อาจรวมถึงเงินทุนสำรอง
- ทุนที่ไม่จดทะเบียน (Unregistered Capital) บางบริษัทอาจมีทุนที่ไม่ได้รับการจดทะเบียนเป็นทุนหุ้นในสมาชิก หรือเงินทุนอื่น ๆ ที่ใช้ในกิจกรรมของบริษัท
- ส่วนที่ได้จากกำไรสะสม (Retained Earnings) ส่วนทุนที่ได้จากกำไรสะสมของบริษัท ซึ่งเป็นกำไรที่สะสมมาจากกิจกรรมทางธุรกิจในอดีต
- ทุนสำรอง (Reserve Capital) ทุนที่ถูกสร้างขึ้นเพื่อใช้ในการดำเนินกิจกรรมต่าง ๆ ของบริษัท หรือสำหรับเป็นส่วนสำรองในกรณีฉุกเฉิน
- ส่วนที่ถือหุ้นของผู้ถือหุ้นน้อยมาก (Minority Interest) ส่วนทุนที่เป็นของผู้ถือหุ้นน้อยมากในบริษัท ในกรณีที่มีผู้ถือหุ้นหลายคนและไม่ใช่ผู้ก่อตั้งบริษัท
ทุนหรือส่วนของผู้ถือหุ้นมีบทบาทสำคัญในการระดมทุนสำหรับการดำเนินกิจกรรมของบริษัท และมันมีผลต่อการตัดสินใจของบริษัท เช่น การลงทุนในโครงการใหม่ การจ่ายเงินเป็นเงินปันผล (Dividend) แก่ผู้ถือหุ้น หรือการใช้ทุนสำรองในกรณีฉุกเฉิน การบันทึกและการบริหารจัดการทุนหรือส่วนของผู้ถือหุ้นมีความสำคัญอย่างมากในการดำเนินธุรกิจอย่างมีประสิทธิภาพและยังส่งผลต่อความน่าเชื่อถือของบริษัทต่อนักลงทุนและสถาบันการเงิน
