สินค้าคงเหลือ คืออะไร สำคัญอย่างไรในธุรกิจ พร้อมเปรียบเทียบประเภทและวิธีการจัดการอย่างมืออาชีพ
สินค้าคงเหลือ คืออะไร
สินค้าคงเหลือ (Inventory) คือ ทรัพย์สินที่ธุรกิจถือไว้เพื่อขาย หรือ นำไปใช้ในกระบวนการผลิตหรือการให้บริการ ไม่ว่าจะเป็นวัตถุดิบ สินค้าระหว่างผลิต หรือสินค้าสำเร็จรูปที่รอขาย
ทำไม “สินค้าคงเหลือ” จึงสำคัญต่อธุรกิจ
-
ช่วยรักษาระดับการผลิต/การขายให้ต่อเนื่อง
-
ควบคุมต้นทุนการจัดซื้อและการจัดเก็บ
-
มีผลต่อกระแสเงินสด และงบการเงิน
-
เป็น ตัวชี้วัดประสิทธิภาพของการบริหารจัดการ
👉 หากบริหารไม่ดี อาจเกิดปัญหา ของเสีย, ต้นทุนจม, หรือสินค้าขาดตลาด
ประเภทของสินค้าคงเหลือ (ตามลักษณะธุรกิจ)
| ประเภทสินค้า | รายละเอียด |
|---|---|
| วัตถุดิบ (Raw Material) | ใช้เป็นส่วนประกอบในการผลิต |
| สินค้าระหว่างผลิต (WIP) | ยังไม่เสร็จสมบูรณ์ ต้องผ่านกระบวนการต่อ |
| สินค้าสำเร็จรูป (Finished Goods) | พร้อมขายให้ลูกค้า |
| วัสดุสิ้นเปลือง (Supplies) | ใช้ในการดำเนินงาน ไม่ได้นำไปขายโดยตรง |
การบริหารสินค้าคงเหลือที่ดี (Inventory Management)
การจัดการที่มีประสิทธิภาพช่วยให้ลดต้นทุน เพิ่มกำไร โดยใช้เทคนิค เช่น
-
FIFO / LIFO / Average Cost สำหรับการประเมินมูลค่าสินค้า
-
ระบบ Just-In-Time (JIT) ลดการเก็บสต็อกเกินจำเป็น
-
การใช้ระบบ ERP หรือซอฟต์แวร์บัญชี เพื่อควบคุมปริมาณและมูลค่าสินค้าแบบเรียลไทม์
-
วางนโยบาย reorder point & safety stock
ตัวอย่างการประเมินมูลค่าสินค้าคงเหลือ (เพื่อเปรียบเทียบ)
กรณีมีการซื้อสินค้า 3 ครั้งในเดือนเดียว:
| วันที่ซื้อ | จำนวน | ราคาต่อหน่วย |
|---|---|---|
| 1 ม.ค. | 100 | 100 บาท |
| 10 ม.ค. | 100 | 120 บาท |
| 20 ม.ค. | 100 | 150 บาท |
ขายออก 200 หน่วย — วิธีคิด:
-
FIFO ⇒ ใช้ราคาของล็อตแรกก่อน: (100×100) + (100×120) = 22,000
-
LIFO ⇒ ใช้ราคาของล็อตล่าสุดก่อน: (100×150) + (100×120) = 27,000
-
Average ⇒ (รวมต้นทุนทั้งหมด ÷ จำนวนทั้งหมด) = [(100×100)+(100×120)+(100×150)] ÷ 300 = 123.33 บาท/หน่วย
Q&A ที่พบบ่อยเกี่ยวกับสินค้าคงเหลือ
Q: สินค้าคงเหลือมีผลต่อภาษีอย่างไร?
A: มีผลโดยตรง เพราะยอดสินค้าคงเหลือปลายงวดส่งผลต่อ ต้นทุนขาย (COGS) ซึ่งเกี่ยวข้องกับกำไรสุทธิและภาษีเงินได้นิติบุคคล
Q: ต้องจัดทำรายงานสินค้าคงเหลือหรือไม่?
A: ต้องทำ โดยเฉพาะกิจการที่มีสินค้าคงคลังตามแบบที่กรมสรรพากรกำหนด เช่น แบบแสดงบัญชีสินค้าคงเหลือ (ภ.ง.ด.50)
Q: หน่วยงานราชการใดเกี่ยวข้องกับการจัดการสินค้าคงเหลือ?
A: กรมสรรพากร กำกับเรื่องภาษีที่เกี่ยวข้องกับสินค้าคงเหลือโดยตรง
บทสรุป
สินค้าคงเหลือ ไม่ใช่เพียงแค่ของในคลัง แต่คือ ทรัพย์สินที่มีมูลค่าทางบัญชีและมีผลต่อการดำเนินธุรกิจโดยตรง การบริหารสินค้าคงเหลืออย่างเป็นระบบและใช้ข้อมูลประกอบการตัดสินใจ จะช่วยให้ธุรกิจมีต้นทุนที่เหมาะสม มีกำไรที่ยั่งยืน และสามารถแข่งขันได้ในระยะยาว
