ค่าใช้จ่าย ใน การคำนวณอัตรามูลค่าสูญสิ้น มีกี่ประเภท
ทรัพยากรธรรมชาติ ถือว่าเป็น ทรัพย์สินที่มีตัวตนเหมือนกับที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ ด้วยเหตุนี้จึงได้มีการนำแนวคิดเกี่ยวกับการตัดค่าเสื่อมราคาที่ดิน อาคารและอุปกรณ์ มาใช้กับทรัพยากรธรรมชาติ โดยนำมาแปลงสภาพเป็นสินค้าเพื่อการจำหน่าย และเป็นทรัพย์สินที่สามารถใช้ประโยชน์ได้นาน แต่เมื่อนำมาใช้ปริมาณก็จะลดลงเรื่อยๆ จนในที่สุดก็หมดไป ดังนั้น การกระจายหรือการปันส่วนต้นทุนเป็นค่าใช้จ่ายประจำงวดอย่างมีระบบของทรัพยากรธรรมชาติตามประโยชน์ที่กิจการได้รับในแต่ละปี จึงเรียกว่าการตัดจำหน่าย โดยจะบันทึกเป็นค่าใช้จ่ายในแต่ละงวดไปสู่บัญชี “มูลค่าสูญสิ้น” สำหรับมูลค่าหรือต้นทุนของทรัพยากรธรรมชาติ ที่จะนำไปใช้เป็นฐานในการคำนวณอัตรามูลค่าสูญสิ้น ประกอบด้วยค่าใช้จ่าย 4 ประเภท ดังนี้
1 ค่าใช้จ่ายในการจัดหา เป็นค่าใช้จ่ายที่กิจการจ่ายไปเพื่อให้ได้มาซึ่งสิทธิในการค้นคว้า และเพื่อการมีกรรมสิทธิ์ในทรัพยากรธรรมชาตินั้น
2 ค่าใช้จ่ายในการสำรวจ เป็นค่าใช้จ่ายในการค้นหาทรัพยากรธรรมชาติหลังจากได้รับสิทธิในการค้นหาแล้วบางครั้งก็ประสบความสำเร็จ คือ มีการค้นพบทรัพยากรธรรมชาติ และมีจำนวนมากพอที่จะได้ประโยชน์ในเชิงเศรษฐกิจแก่กิจการในระยะยาวคุ้มการลงทุน แต่บางครั้งก็อาจจะล้มเหลวโดยไม่มีการค้นพบแหล่งทรัพยากรธรรมชาติหรือมีจำนวนไม่มากพอที่จะสามารถพัฒนาให้เกิดประโยชน์ต่อไปได้
3 ค่าใช้จ่ายในการพัฒนา เป็นค่าใช้จ่ายในการจัดหาเครื่องมือ อุปกรณ์ และสิ่งอำนวยความสะดวกต่างๆ ในการนำทรัพยากรมาใช้ประโยชน์ในเชิงเศรษฐกิจ ค่าใช้จ่ายในการพัฒนาเกิดขึ้นหลังจากที่กิจการได้จัดหาและสำรวจแหล่งทรัพยากรธรรมชาติแล้วและประสบผลสำเร็จ ก็จะมีค่าใช้จ่ายในการพัฒนาตามมา เพื่อจะได้นำทรัพยากรธรรมชาติไปใช้ให้เกิดประโยชน์อย่างสูงสุดในเชิงเศรษฐกิจต่อไป
4 ค่าใช้จ่ายในการบูรณะกลับคืน เป็นค่าใช้จ่ายในการบูรณะหรือปรับสถานที่ให้กลับคืนสู่สภาพเดิมหรือให้เป็นไปตามสัญญาที่กำหนดไว้
อัตรามูลค่าสูญสิ้น (Depreciation Rate) เป็นอัตราที่ใช้ในการคำนวณค่าสูญสิ้น (Depreciation) ของทรัพย์สินหรือครุภัณฑ์ อัตรามูลค่าสูญสิ้นบ่งบอกถึงสัดส่วนของมูลค่าเริ่มต้นของทรัพย์สินที่ลดลงในแต่ละปีหรือรอบบัญชี มูลค่าสูญสิ้นเป็นการลดลงในมูลค่าของทรัพย์สินที่เกิดขึ้นเนื่องจากการสึกหรอความเสียหายในระยะเวลา
อัตรามูลค่าสูญสิ้นสามารถคำนวณได้โดยใช้สูตรต่อไปนี้
อัตรามูลค่าสูญสิ้น = (มูลค่าเริ่มต้น – มูลค่าคงเหลือ) / อายุการใช้งาน
โดยที่
- มูลค่าเริ่มต้น (Initial Value) คือมูลค่าของทรัพย์สินที่เริ่มต้นในรอบบัญชีหรือช่วงเวลาที่ระบุ
- มูลค่าคงเหลือ (Salvage Value) คือมูลค่าที่คาดว่าจะเหลืออยู่ของทรัพย์สินหลังจากสิ้นสุดการใช้งาน ซึ่งอาจเป็นมูลค่าราคาตลาดหรือมูลค่าส่วนที่ยังสามารถขายได้หลังจากการค่าสูญสิ้น
- อายุการใช้งาน (Useful Life) คือระยะเวลาที่ทรัพย์สินคาดว่าจะใช้งานหรือมีประโยชน์ ก่อนที่จะสิ้นสุดการใช้งานหรือมูลค่าสูญสิ้น
ตัวอย่างการคำนวณ ถ้าคุณมีรถยนต์มูลค่า 100,000 บาทเมื่อซื้อและคาดว่ามูลค่าคงเหลือของรถหลังจาก 5 ปีใช้งานจะเป็น 20,000 บาท และอายุการใช้งานของรถคือ 5 ปี โดยใช้สูตร
อัตรามูลค่าสูญสิ้น = (100,000 – 20,000) / 5 = 16,000 บาทต่อปี
ดังนั้น รถยนต์นี้จะมีอัตรามูลค่าสูญสิ้นเป็น 16,000 บาทต่อปี และมูลค่าของรถจะลดลง 16,000 บาททุกปีจนถึงสิ้นสุดอายุการใช้งาน หรือมูลค่าสูญสิ้นจะลงเหลือ 20,000 บาทในปีที่ 5
