ความหมายของงบกำไรสะสมและการจัดสรรกำไรสะสม
งบกำไรสะสม (Retained Earnings Statement)
เป็นรายงานทางการเงินรายงานหนึ่งซึ่งจะแสดงถึงผลกำไรขาดทุนของกิจการตั้งแต่เริ่มดำเนินงานงวดแรกจนถึงปัจจุบัน นอกจากนี้ยังแสดงให้เห็นถึงส่วนของกำไรที่กิจการจ่ายคืนแก่ผู้ถือหุ้นในรูปของเงินปันผลในงวดนั้น การเก็บกำไรส่วนหนึ่งไว้เพื่อวัตถุประสงค์ต่างๆในรูปของสำรอง
และแสดงถึงยอดคงเหลือของกำไรทั้งสิ้นของกิจการหลังจากจ่ายเงินปันผลและกันไว้เป็นสำรองต่างๆแล้ว รายงานนี้จะทำให้ผู้ใช้งบการเงินทราบถึงการเคลื่อนไหวของกำไรของกิจการว่ามีจำนวนเพิ่มขึ้นลดลง และมียอดคงเหลือเท่าไหร่
งบกำไรสะสมอาจแสดงเป็นรายงานแยกแสดงในส่วนของการจัดสรรกำไรสะสมต่อไป หรืออาจแสดงรวมไว้กับงบกำไรขาดทุน โดยในส่วนของงบกำไรขาดทุนและแสดงผลการดำเนินงานประจำงวดสรุปรวมรายได้ทั้งหมดหักด้วยค่าใช้จ่ายทั้งหมด
ผลลัพธ์ที่ได้คือกำไรหรือขาดทุนสิทธิประจำงวดจากนั้นจึงนำยอดคงเหลือของกำไรสะสมยกมาจากงวดก่อนไปรวมด้วย ผลลัพธ์ที่ได้จะเป็นกำไรรวมสำหรับการจัดสรรเมื่อหักด้วยจำนวนกำไรสะสมที่จัดสรรตามวัตถุประสงค์ต่างๆ รวมทั้งจ่ายเงินปันผลแล้วผลลัพธ์สุดท้ายจะเป็นยอดคงเหลือของกำไรสะสม ณ วันสิ้นงวดซึ่งยอดคงเหลือของกำไรสะสม ณ วันิส้นงวดนี้จะแสดงเป็นยอดกำไรสะสมที่ยังไม่ได้จัดสรรอยู่ในส่วนของผู้ถือหุ้นในงบดุล
การจัดสรรกำไรสะสม
การจัดสรรกำไรสะสมเป็นวิธีปฏิบัติที่ยอมรับกันทั่วไป การจัดสรรกำไรสะสมอาจจะจัดสรรชั่วคราวหรือถาวรนั้นขึ้นอยู่กับวัตถุประสงค์ที่วางไว้และจะต้องแสดงให้เห็นชัดเจนในส่วนของผู้ถือหุ้นในงบดุล การจัดสรรกำไรสะสมเป็นการเปิดเผยให้ทราบว่าฝ่ายบริหารไม่ต้องการที่จะแบ่งสินทรัพย์ชนิดต่างๆ ไปเป็นเงินปันผลเท่ากับจำนวนกำไรสะสมที่จัดสรรไว้
เนื่องจากบริษัทจะนำสินทรัพย์เหล่านี้ไปใช้ตามวัตถุประสงค์ที่ระบุไว้เมื่อการจัดสรรไม่มีความจำเป็นอีกต่อไปสาเหตุอาจเป็นเพราะการขาดทุนนั้นได้เกิดขึ้นแล้วหรือไม่มีทางที่จะเกิดขึ้นแล้ว ควรโอนกำไสะสมที่จัดสรรแล้วนั้นกลับไปบัญชีกำไรสะสมตามเดิม เหตุผลในการจัดสรรกำไรสะสมมีหลายประการคือ
- ข้อกำหนดตามกฎหมาย ได้บัญญัติไว้ว่า ทุกคราวที่แจกเงินปันผล บริษัทต้องจัดสรรเงินไว้เป็นทุนสำรองอย่างน้อยหนึ่งในยี่สิบส่วนของจำนวนผลกำไรซึ่งบริษัททำมาหาได้จากกิจการของบริษัท จนกว่าทุนสำรองนั้นจะมีจำนวนถึงหนึ่งในสิบของจำนวนทุนของบริษัท หรือมากกว่านั้นแล้วแต่จะได้ตกลงกำหนดไว้ในข้อบังคับของบริษัท
- ข้อจำกัดตามสัญญา บริษัทอาจมีข้อตกลงกับผู้ถือหุ้นกู้ เจ้าหนี้เงินกู้หรือผู้ถือหุ้นบุริมสิทธิที่ทำให้ต้องมีการกันกำไรไว้ในกิจการเพื่อป้องกันผลประโยชน์ของกลุ่มบุคคลเหล่านี้ และเพื่อให้ผู้ถือหุ้นแน่ใจว่าบริษัทจะสามารถไถ่ถอนหลักทรัพย์ได้ตามข้อตกลง ข้อจำกัดเหล่านี้แสดงไว้ในบัญชีโดยการจัดสรรกำไรไปตั้งเป็นสำรองตามข้อสัญญา
- ผลเสียหายที่อาจเกิดขึ้น คณะกรรมการบริษัทอาจเสนอให้มีการจัดสรรกำไรเนื่องจากคาดว่าอาจมีผลเสียหายเกิดขึ้นในอนาคต เช่น การจัดสรรเผื่อการลดลงในอนาคตของราคาสินค้าคงเหลือ การจัดสรรเพื่อประกันภัยตนเอง และการจัดสรรเผื่อความไม่แน่นอนทั่วไป
- เพื่อป้องกันฐานะเงินทุนหมุนเวียน คณะกรรมการบริษัทอาจจัดให้มีบัญชี การจัดสรรสำหรับเงินทุนหมุนเวียน จากกำไรสะสมเพื่อบอกให้ทราบว่ากำไรสะสมจำนวนดังกล่าวไม่สามารถนำไปใช้เพื่อจ่ายเงินปันผลได้เพราะใช้สำหรับรักษาฐานะเงินทุนปัจจุบัน การตัดสินใจลงทุนขยายโรงงานโดยใช้แหล่งเงินทุนจากภายในก็เช่นกัน บัญชี การจัดสรรเพื่อขยายโรงงาน มักจะใช้เพื่อแสดงว่ากำไรสะสมจำนวนดังกล่าวจะไม่นำไปรวมพิจารณาเพื่อการจ่ายเงินปันผล
และบางบริษัทอาจมีบัญชีจัดสรรกำไรสะสมโดยไม่บอกถึงวัตถุประสงค์ของการจัดสรรนั้น เหตุผลในการกำหนดข้อจำกัดดังกล่าวอาจจะเป็นข้อใดข้อหนึ่งดังที่กล่าวมาแล้ว แต่วัตถุประสงค์สำคัญของฝ่ายบริหารคือต้องการลดจำนวนกำไรสะสมซึ่งสามารถใช้จ่ายเงินปันผลได้โดยไม่บอกถึงสาเหตุให้ผู้ถือหุ้นทราบ ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่ควรกระทำเป็นอย่างยิ่ง
ซึ่งสามารถสรุปได้ว่าวิธีแรกให้ข้อมูลที่ดีกว่าและถูกต้องกว่าเพราะเงินปันผลที่เสนอจ่ายมีความสัมพันธ์กับกำไรประจำปีและแสดงฐานะการเงินที่ถูกต้องกว่า สำหรับวิธีที่สองนั้นอาจเกิดความสับสนได้ง่าย โดยเฉพาะในกรณีที่บริษัทจ่ายเงินปันผลระหว่างกาลและจัดสรรเงินปันผลระหว่างกาลจากกำไรสะสมปีเดียวกัน ดังนั้นหากเลือกใช้วิธีใด ให้เปิดเผยวิธีที่เลือกไว้ในหมายเหตุประกอบงบการเงินภายใต้หัวข้อนโยบายการบัญชีในเรื่อง การจัดสรรกำไรสะสม
การจัดสรรกำไรสะสม คืออะไร วิธีการจัดสรรกำไรมีวิธีปฏิบัติอย่างไรบ้าง
การจัดสรรกำไรสะสม (Appropriations Of Retained Earnings) คือ การโอนหรือการกันกำไรสะสมส่วนหนึ่งไปเป็นเงินสำรองต่างๆตามนโยบายหรือวัตถุประสงค์ของบริษัท กำไรสะสมที่จัดสรรเป็นเงินสำรองประเภทต่างๆ นั้นจะนำมาจ่ายเป็นเงินปันผลไม่ได้
1. บันทึกการจัดสรรกำไรตามมติคณะกรรมการเสนอจัดสรร เพื่อขออนุมัติต่อที่ประชุมผู้ถือหุ้น โดยบันทึกหักกำไรสะสมในปีนั้นและแสดงเงินปันผลเสนอจ่ายจำนวนเดียวกันเป็นหนี้สินหมุนเวียนในงบการเงินปีนั้น
2. บันทึกการจัดสรรกำไรตามมติที่ประชุมผู้ถือหุ้น เมื่อคณะกรรมการมีมติเสนอจัดสรรกำไรจะยังไม่มีการบันทึกการเสนอจัดสรรดังกล่าวเลยและจะไม่ปรากฎเงินปันผลเสนอจ่ายเป็นหนี้สินหมุนเวียนในงบดุลของปีนั้น การจัดสรรกำไรของปีปัจจุบันจะปรากฎในงบกำไรสะสมขอปีต่อมา
